Nederland telt zo’n 12 miljoen wandelaars. Samen maken zij jaarlijks 654 miljoen wandelingen: van korte ommetjes tot meerdaagse tochten dwars door het land. Die enorme liefde voor wandelen vraagt om veilige en aantrekkelijke infrastructuur, want zonder paden geen routes. Stichting Wandelnet is de officiële beheerder van de lange-afstand-wandelpaden en streekpaden in Nederland en houdt, samen met 1.000 vrijwilligers, ruim 12.000 kilometer aan wandelroutes toegankelijk en actueel. Op 12 mei 2025 ondertekende Wandelnet het Pact van Groen Groeit Mee. Coördinator belangenbehartiging Frank Hart vertelt hoe Wandelnet samen met de andere pactpartners werkt aan een landschap dat meegroeit met de verstedelijking én dat je al wandelend kunt beleven.
“Wandelnet is een kleine organisatie met een groot bereik,” vertelt Frank Hart. “We werken met een compact team en een groot netwerk aan vrijwilligers, die zorgen dat routes kloppen en knelpunten worden opgelost. Ook onderhouden ze contact met terreineigenaren en andere route-organisaties. Alles zodat je met een gerust hart op pad kunt.”
Wandelen al vroeg opnemen in beleid
Zelf richt Frank zich op het onder de aandacht brengen van wandelen in beleid en plannen. “Vanuit onze expertise en unieke kennis denken we mee met overheden, natuurbeheerders en andere partners. Ik zorg samen met vrijwilligers in de regio dat wandelen een plek krijgt in plannen voor mobiliteit, landschap en leefomgeving.”
De tekst gaat verder onder de foto
Aan tafel zitten bij ruimtelijke ontwikkelingen is cruciaal, benadrukt Frank. “Het liefst al in een vroeg stadium, als de eerste plannen worden geschetst. Dan kunnen we echt nog invloed uitoefenen.” Wandelnet wordt steeds vaker benaderd door overheden of gebiedsontwikkelaars, maar soms nemen ze ook zelf het initiatief. “Of we haken aan via een partner, zoals de Fietsersbond. Die neemt ons dan mee ‘op de bagagedrager’.”
Dat laatste gebeurde bij het dijkversterkingsproject langs de IJsselmeerdijk bij Hoorn. Daar zou een populaire wandelroute verdwijnen omdat de dijk alleen voor fietsers werd ingericht. “Dat wil niemand,” vertelt Frank. “Voor wandelaars is het onveilig en onprettig, want je wordt ingehaald of weggetoeterd. En voor fietsers is het frustrerend als je plotseling moet afremmen. Dankzij onze gezamenlijke lobby is er nu tóch een apart wandelpad, direct aan de waterkant.”
De stoep is (te) vaak een restpost
Ook op kleinere schaal komt wandelen vaak in de knel. “Als ik bijvoorbeeld uitstap bij bushalte Rijnsweerd-Noord in Utrecht, is het totaal onduidelijk hoe je bij het provinciehuis komt. Je moet een druk fietspad oversteken, de stoep loopt niet door, en je voelt je als voetganger letterlijk een restpost. Terwijl het een belangrijke ov-knoop is. Dat zijn van die plekken waar een paar slimme ingrepen al een wereld van verschil maken.”
“Wandelen wordt vaak alleen gezien als iets recreatiefs, iets voor in je vrije tijd,” zegt Frank. “Maar lopen is ook een vorm van mobiliteit. Mensen lopen naar de bushalte, naar school, naar de winkel. Het is een essentieel onderdeel van hoe we ons verplaatsen.” Volgens Frank wordt dat belang vaak onderschat, terwijl het juist een sleutel is tot een duurzamer en gezonder mobiliteitssysteem. “Zeker in combinatie met openbaar vervoer is lopen onmisbaar. Mensen zijn bereid om een kilometer naar een halte te lopen, maar dan moet de route wél logisch, veilig en prettig zijn. Goede wandelinfrastructuur maakt het verschil.”
Wandelen als economische en sociale kracht
Naast mobiliteit heeft wandelen ook een economisch belang. Frank: “Kijk naar het Pieterpad. Toen een pontje bij Millingen zou verdwijnen, kwam de lokale horeca in opstand. Wandelaars brengen geld in het laatje bij hotels, supermarkten en horeca. Daarnaast draagt wandelen bij aan wederzijds begrip. “Als mensen door het boerenland mogen wandelen, groeit de waardering voor het landschap én voor de boeren. Zo verklein je de afstand tussen stad en platteland.”
De tekst gaat verder onder de foto
Unieke data en kennis bij Wandelnet
De oplossingen die Wandelnet aandraagt, zijn gebaseerd op kennis die weinig anderen hebben. Ze beschikken over een landsdekkende kaart met alle bewandelbare infrastructuur in Nederland en over unieke analyses van wandelgedrag. “Als het gaat over fietsen en over auto's, weten we in Nederland alles van infrastructuur. Maar van wandelen is eigenlijk heel veel onbekend. Bij Wandelnet hebben we unieke data en kennis, waardoor wij weten waar mensen wandelen, waar routes ontbreken of slecht aansluiten, en waar het beter kan.”
Een goed voorbeeld is het onderzoek, dat Wandelnet in 2024 samen met Track Landscapes en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uitvoerde. “We hebben onderzocht wat we kunnen leren van Strava-data van wandelaars en hardlopers,” vertelt Frank. “Dat leverde waardevolle inzichten op. We weten nu beter waar mensen starten en stoppen, welke routes druk zijn en welke nauwelijks worden gebruikt.” De geanonimiseerde data zijn verwerkt in heatmaps: kaarten waarop je ziet waar de meeste mensen wandelen. “Populaire natuurgebieden of startpunten met horeca lichten fel op,” legt Frank uit. “Maar je ziet ook plekken waar nauwelijks iemand komt, terwijl er wél een route ligt. Dan vragen we ons af: is het pad onvindbaar? Slecht bereikbaar? Of ontbreekt de aansluiting?”
Deze data en ervaring helpen om groen niet alleen aan te leggen, maar ook beleefbaar te maken. “In de voorbeeldgebieden van Groen Groeit Mee kijken we mee naar knelpunten in het wandelnetwerk, adviseren we over betere verbindingen en brengen we het gedrag van wandelaars in kaart. Zo kunnen we bijdragen aan plannen die echt werken in de praktijk en die recreatiedruk beter spreiden over de regio.”
Te weinig verbindingen van de stad naar het buitengebied
Voor de foto bij dit artikel koos Frank bewust voor het jaagpad langs de Kromme Rijn, waar je onder de Waterlinieweg door kunt lopen. “Het is eigenlijk de enige plek aan de oostkant van Utrecht waar je als wandelaar op een eigen pad onder de autoweg door kunt én waar het ook nog aantrekkelijk wandelen is, dicht bij het water,” legt hij uit. “Juist dat laat zien waar we tegenaan lopen: er zijn te weinig verbindingen van stad naar buitengebied, terwijl de behoefte groot is. Daar móét iets aan gebeuren.”
De locatie is ook onderdeel van het Kromme Rijn Linie Landschap, één van de voorbeeldgebieden van Groen Groeit Mee. “Hier komen veel ambities van het programma samen: groen dat beleefbaar is, infrastructuur die uitnodigt tot bewegen, en een landschap dat je echt kunt ervaren. Zulke verbindingen zijn essentieel als we willen dat mensen ook in de toekomst dichtbij huis kunnen blijven wandelen.”
Elkaar versterken binnen de regio en daarbuiten
Als bureaulid van het landelijke platform Ruimte voor Lopen draagt Frank het gedachtegoed van Groen Groeit Mee inmiddels ook buiten de provincie Utrecht uit. “We hebben veel contacten met de politiek en laten in andere provincies en gemeenten zien hoe goed de aanpak hier werkt: groen en wandelen vanaf het begin meenemen in ruimtelijke plannen. Dat inspireert anderen om het ook te doen.”Tegelijkertijd kunnen partners van Groen Groeit Mee ervoor zorgen dat Wandelnet vroegtijdig bij gebiedsontwikkelingen aan tafel zit. Door elkaar vanuit alle domeinen te betrekken, verbinden we de bereikbaarheid, de natuur, het landschap, de infrastructuur én gezondheid met elkaar. Zo komen we samen verder.”
Contact
Wil je meer weten over de manier waarop Wandelnet bijdraagt aan een hoogwaardige, wandelinfrastructuur en wandelvriendelijk beleid? Neem contact op met:
Frank Hart
Coördinator belangenbehartiging Wandelnet
fhart@wandelnet.nl
06 237 16 550
LinkedIn
