Zuidelijke Eemvallei beter in balans in 2050

In 2050 is de Zuidelijke Eemvallei, het agrarisch natuurlandschap tussen de kernen Baarn, Soest en Amersfoort, beter in balans. Er wordt daarbij ruimte geboden aan agrariërs, bewoners, recreanten, planten en dieren. Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst Zuidelijke Eemvallei op 22 september 2025 zetten provincie Utrecht en gemeenten Amersfoort, Baarn en Soest een belangrijke handtekening onder die gezamenlijke ambitie. De Zuidelijke Eemvallei is het derde Groen Groeit Mee-voorbeeldgebied waarvoor een samenwerkingsovereenkomst is getekend.

De regio Amersfoort staat voor een enorme verstedelijkingsopgave: de komende jaren worden er tienduizenden woningen gebouwd. Die ontwikkeling legt ook druk op de groene ruimte er omheen. Daarom kiezen provincie Utrecht en gemeenten Amersfoort, Baarn en Soest ervoor om proactief te handelen om te zorgen dat recreatief groen, natuur, water en landschap meegroeien met het stijgende aantal woningen in de Zuidelijke Eemvallei.

Zuidelijke Eemvallei: een gebied met agrarisch karakter en aantrekkelijk voor recreatie

De Zuidelijke Eemvallei ligt tussen Amersfoort, Baarn en Soest. Het is een overgangsgebied van de Eempolders naar de Heuvelrug en van het buitengebied naar de stadsranden. Van de A1 in het noorden tot het bos in het zuiden, met een oppervlakte van ongeveer 2.300 hectare. Het gebied heeft een grotendeels agrarisch karakter en kent veel natuur- en cultuurhistorische waarden. Voor bewoners uit de omliggende steden en dorpen is het bovendien een belangrijk recreatiegebied.

Groei aantal inwoners zet gebied onder druk

Door de groei van het aantal woningen in de regio Amersfoort is de vraag naar recreatieruimte sterk toegenomen, maar de recreatieve voorzieningen en natuurinvesteringen zijn niet meegegroeid. Dit zorgt voor een toenemende druk op de Zuidelijke Eemvallei. Knelpunten zoals conflicten tussen recreatief verkeer en ander verkeer vragen om oplossingen. In dit Groen Groeit Mee-voorbeeldgebied werken we aan het verbeteren van de toegankelijkheid van de Zuidelijke Eemvallei en het uitbreiden van recreatiemogelijkheden.

Naast recreatie ligt er ook een opgave voor de ontwikkeling naar een duurzaam landelijk gebied. Er zijn kansen voor de landbouwtransitie, klimaatadaptatie en energie, natuurontwikkeling en biodiversiteit. Tegelijkertijd is het een uitdaging om deze verschillende vraagstukken in het gebied te combineren.

De samenwerkende partijen starten met het opstellen van een plan voor het gebied tot 2050.  Ze werken voor de korte termijn een uitvoeringsprogramma uit met concrete projecten, zoals natuurvriendelijke oevers langs de Praamgracht (Baarn), het uitbreiden van kleine landschapselementen en een groenblauwe verbinding bij de Malewetering (Amersfoort).

De gezamenlijke ambitie voor de Zuidelijke Eemvallei

In 2050 is de Zuidelijke Eemvallei, het agrarisch natuurlandschap tussen de kernen Baarn, Soest en Amersfoort, beter in balans. Er wordt ruimte geboden aan agrariërs, bewoners, recreanten, planten en dieren. De bijzondere ligging op de flank van de Heuvelrug naar de open polder van Eemland en Arkenheem waar de rivier de Eem door heen stroomt, zorgt voor een unieke variëteit in biodiversiteit en landschappen. Van hoog en laag, droog en nat, besloten en weids. De leesbaarheid van het landschap is vergroot doordat de kenmerkende groenblauwe structuren terug zijn gebracht. Hiervan profiteren mensen en dieren.

Met de aanleg van extra wandel- en fietspaden, kunnen meer bewoners en recreanten van het gebied genieten. Langs de recreatieve verbindingen zijn verblijfplaatsen gerealiseerd zoals kleinschalige horeca, een boeren landwinkel, natuurspeelplek of zwemwater. De cultuurhistorische elementen in het gebied zijn beter zichtbaar en herkenbaar en dragen bij aan de identiteit van het gebied.

De landbouw is voor grote delen nog steeds de belangrijkste gebruiker en beheerder van het agrarisch natuurlandschap. De agrarisch ondernemers werken meer extensief en natuurinclusief en leveren een bijdrage aan andere (groenblauwe) diensten. De extra mogelijkheden voor de agrarisch ondernemers voor nevenactiviteiten, kunnen een aanvulling vormen op de businesscase van de agrarische bedrijfsvoering. De (ruimtelijke) ontwikkelingen in de Zuidelijke Eemvallei dragen bij aan het veilig houden van de Eempolder bij overstromingen.