Om de ambitie van Groen Groeit Mee in de praktijk te toetsen, doen we ervaring op in vier voorbeeldgebieden. Kromme Rijn Linie Landschap is er één van. Wouter Onclin is projectleider voor het opstellen van een plan van aanpak voor dit voorbeeldgebied. “We hebben in dit gebied te maken met een verstedelijkingsopgave, we moeten aan de slag met de recreatieve drukte en daar bovenop ligt daar ook écht een opgave voor ecologie en natuur. Als je alle ambities in en om het Kromme Rijn Linie Landschap bij elkaar optelt, dan is dat een gigantische ontwikkeling. Maar hoe ga je verstandig met die schaarse ruimte om?”
Aan de zuidoost kant van de stad Utrecht ligt het Kromme Rijn Linie Landschap. Een landschap met recreatiegebieden zoals Amelisweerd-Rhijnauwen, Fort Vechten, Nieuw Wulven en de Laagravense plassen. Een landschap met De Kromme Rijn, Nieuwe Hollandse Waterlinie en Limes als belangrijke landschappelijke dragers. Maar ook een landschap waar grote druk op de beschikbare ruimte ontstaat door de intensieve regionale verstedelijkingsambities in en nabij dit gebied.
Versnipperd landschap
“Ik zie in dat gebied een enorme stapeling van allerlei kansen en mogelijkheden. Het is een gebied met heel veel kwaliteiten en mensen weten het ook te vinden. Maar ik zie ook dat het gebied versnipperd is door de barrières van (snel)wegen en een spoorlijn. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat bezoekers zich niet zo makkelijk door het gehele gebied kunnen verplaatsen. En dat maakt het op sommige plekken heel druk terwijl andere delen van gebied nauwelijks recreatief worden benut.”
Aan het woord is Wouter Onclin, werkzaam bij adviesbureau SITE. Vanuit het programma Groen Groeit Mee kreeg hij de vraag om een plan van aanpak te maken voor de uitwerking van het voorbeeldgebied Kromme Rijn Linie Landschap. “De stedelijke ontwikkeling in relatie tot het prachtige landschap van Kromme Rijn Linie Landschap vind ik heel kansrijk. Er komen nog heel veel mensen bij in deze regio. Dat gaat de recreatieve druk nog verder vergroten als je nu niets doet. Waarbij je de recreatieve functie van groen niet alleen als insteek moet nemen. De relatie leggen met die stedelijke ontwikkelingen, met die infrastructuurontwikkeling, is essentieel. Die groene en rode ontwikkelingen horen echt bij elkaar in dit gebied, die kun je niet los zien van elkaar.”
De tekst gaat verder onder de foto
Versterken van bestaande kwaliteiten
Het herstellen van die versnipperde stukjes landschap tot één landschap is volgens Wouter de opgave van dit voorbeeldgebied. “Je wilt dat mensen niet meer met z’n allen bij hetzelfde theehuis zitten, maar dat ze juist ook verderop terecht kunnen. Kunnen we dat bereiken door bijvoorbeeld fietsbruggen, tunnels of wandelroutes aan te leggen zodat mensen gemakkelijker van de ene plek naar de andere plek kunnen komen in gebied?”
Maar zoals gezegd, recreatie mag niet de enige insteek zijn van deze opgave. Wouter refereert aan de vijf waarden die Groen Groeit Mee aan ‘groen’ toekent (zie kader). “Alle vijf die waarden zijn in dit voorbeeldgebied zichtbaar. Hoe zorgen we, naast de aandacht voor de recreatieve functie, tegelijkertijd voor de natuur in het Kromme Rijn Linie Landschap? En de landbouw? Het is tenslotte ook deels agrarisch gebied. Welk toekomstperspectief bieden we de boeren? En hoe gaan we om met klimaatadaptatie?” Mogelijk ligt de oplossing in de zonering van het gebied, vertelt Wouter. “Waar concentreren we recreatie, hoe combineren we dat met het erfgoed in het gebied, waar creëren we ruimte voor rust en de natuur en op welke manier dragen we in het Kromme Rijn Linie Landschap bij aan duurzame landbouw.”
De vijf waarden van groen
-
Toegankelijk groen
Iedere inwoner heeft toegang tot landschappen met een kwaliteit die aansluit bij recreatieve wensen en behoeften
-
Duurzame landbouw
De agrarische sector is rendabel en werkt volgens de principes van kringlooplandbouw en natuurinclusief
-
Veerkrachtige natuur
De natuur heeft een rijke biodiversiteit en is veerkrachtig
-
Beleefbaar landschap
Het landschap is levend en beleefbaar, en draagt bij aan herkenbaar erfgoed en cultuur -
Zichtbaar water
Een robuust en zichtbaar watersysteem als drager van gezond stedelijk leven, natuur en landbouw.
Ontwikkelperspectief voor Kromme Rijn Linie Landschap
Wouter wil met het plan van aanpak voor Kromme Rijn Linie Landschap komen tot een ontwikkelperspectief dat nu ontbreekt. “Er zijn op hoger schaalniveau natuurlijk wel plannen zoals het Integraal Ruimtelijk Perspectief (IRP) van de U10 en Utrecht Nabij van U Ned. Alleen voor ieder initiatief in dit gebied is het toch steeds weer puzzelen: welke van die groene ambities gaat hier nou de boventoon voeren? Het is belangrijk om voor dit gebied een perspectief te maken, zodat al die losse plannen en initiatieven meteen ingebed worden. Of we nu kiezen voor het ontwikkelen van een recreatieplas, of de focus ligt op waterberging, of we hier aan de slag willen voor de boeren of dat we kiezen voor de natuur. Kortom, een perspectief dat ruimte geeft aan al die verschillende ruimtevragers.”
In gesprek met overheden, maatschappelijke initiatieven en agrariërs
De optimale ruimtelijke inrichting vraagt om een samenwerking tussen alle betrokken partijen, benadrukt Wouter. “We hebben in dit gebied te maken met maar liefst zeven gemeenten: Utrecht, Bunnik, Houten, Zeist, Nieuwegein, De Bilt en Utrechtse Heuvelrug. Kromme Rijn Linie Landschap overstijgt echt al die gemeentegrenzen. Bovendien ligt er een grote waterbergingsopgave aan deze kant van de regio, en dus zit ook het waterschap (HDSR) aan tafel. Net als de provincie Utrecht.”
De eerste contacten met inwoners in het gebied zijn ook gelegd. En daar blijft het niet bij, vervolgt Wouter stellig. “We moeten in gesprek met LTO en individuele boeren uit het gebied, met grondeigenaren, terreinbeherende organisaties als Utrechts Landschap en Staatsbosbeheer, horecaondernemers en natuurlijk met de gebruikers van het Kromme Rijn Linie Landschap en ook andere betrokken inwoners. Alleen mét hen kunnen we komen tot een gedragen en uitvoerbaar ontwikkelperspectief.”
De tekst gaat verder onder de foto
Investeren in groen op álle fronten
In januari 2023 is in dat proces een eerste tussenstap gezet. De globale opzet van het plan van aanpak lag op tafel in een verkennend bestuurlijk overleg van de betrokken overheden. “Niemand van de betrokken partijen twijfelt aan de urgentie van en samenwerking voor dit ontwikkelperspectief. Maar de details van het plan van aanpak en hoe die samenwerking er dan precies uit moet zien vragen om een nadere verkenning. Dat is de volgende stap waar ik nu al mee bezig ben”, besluit Wouter. “Al is dat plan van aanpak maar één deel. Ondertussen werken we ook al aan een lijstje met kansrijke projecten waar nú al ideeën of initiatieven voor zijn. Zodat we kunnen laten zien dat we hier gaan investeren in groen op alle fronten”.
Contact
Wil je meer weten over voorbeeldgebied Kromme Rijn Linie Landschap? Neem contact op via info@groengroeitmee.nl.
