Montfoort ging als één van de eerste gemeenten in de provincie Utrecht aan de slag met de Handreiking Groen Groeit Mee bij de ontwikkeling van nieuwe woningbouw. Toen in 2023 bleek dat de nieuwbouwplannen voor Park Rapijnen en De Bleek niet aan de groene bepalingen in de provinciale Omgevingsverordening voldeden, sloegen de gemeente en de provincie Utrecht de handen ineen. In korte tijd bedachten ze samen maatregelen waardoor de nieuwbouwlocaties beter aansluiten op het groen in de omgeving. Christiaan de Jong van de gemeente Montfoort en landschapsontwerper Anne-Mette Andersen namens het programma Groen Groeit Mee vertellen over deze vruchtbare samenwerking.
“Het was even schrikken toen de provincie Utrecht ons erop wees dat het groen in de omgeving niet voldoende in onze plannen voor De Bleek en Park Rapijnen meegenomen was,” herinnert Christiaan de Jong zich. Hij is als beleidsadviseur Ruimtelijke Ontwikkeling bij beide uitbreidingslocaties betrokken. In De Bleek bij Montfoort is de verwachting dat in 2025 de eerste 210 van 500 woningen worden gerealiseerd kunnen worden. In Park Rapijnen bij Linschoten zijn er 98 woningen gepland.
“We waren voor deze gebieden al heel ver met het bestemmingsplan, dat na jaren van afstemming en overleg met de ontwikkelaars en omwonenden bijna aan de gemeenteraad zou worden voorgelegd,” vertelt Christiaan. “Toen werd er ineens door de provincie op de rem getrapt. Tenminste, zo ervoeren we het. Toen we met het team van Groen Groeit Mee in gesprek kwamen, bleek dat er binnen het plangebied voldoende rekening was gehouden met groen en dat het met name om de groenontwikkeling buiten het plangebied ging. Die was met een aantal kleine aanpassingen aanzienlijk te verbeteren. Groen Groeit Mee is nu voor beide locaties uitgewerkt in het bestemmingsplan.”
Vruchtbare samenwerking tussen gemeente en provincie
Ook Anne-Mette Andersen van AM Landskab, die namens Groen Groeit Mee advies geeft over groene gebiedsontwikkeling, herinnert zich goed hoe het proces begon. “Toen wij met de gemeente in gesprek kwamen, leefden daar veel vragen. Tegelijkertijd zagen wij dat ze in hun gemeentelijke visies en manier van werken al heel goed met groen bezig waren. Ze hoefden nog maar een klein stapje erbij te zetten om aan de eisen van Groen Groeit Mee te voldoen. Door die constatering konden we al gauw met elkaar aan de slag."
Bij de gesprekken, die de gemeente met de provincie voerde, waren niet alleen collega’s van ruimtelijke ordening betrokken, maar ook de stedenbouwkundige en de collega van groen en toerisme. “Zo konden we direct integraal kijken welke mogelijkheden voor groen, recreatie en water er buiten de gangbare grenzen van de plangebieden lagen,” aldus Christiaan. “Uiteindelijk hebben we nieuwe maatregelen toegevoegd, maar ook een aantal goede ideeën die we al op de plank hadden liggen verder uitgewerkt. Bovendien is een aantal projecten die al binnen de gemeente liepen beter met elkaar verbonden. Daardoor kunnen ze met elkaar meeliften als het gaat om groen, recreatie en water.”
Zonnepark biedt kansen voor uitbreiding fietsroutenetwerk
Een mooi voorbeeld van zo’n doorontwikkeling is het fietspad bij het zonnepark aan de A12, dat op termijn aangelegd gaat worden. Christiaan: “Langs dit zonnepark waren al plannen voor een fietspad, maar in het kader van Groen Groeit Mee zijn we nog specifieker gaan inzoomen op de verbinding die dit pad kan vormen tussen Linschoten en Leidsche Rijn. Dit doen we door aan te sluiten op het bestaande fietsroutenetwerk in de omgeving. Groen Groeit Mee heeft een extra impuls gegeven aan de gesprekken hierover met onze partners, zoals de gemeenten Woerden en Utrecht en Rijkswaterstaat. We hebben de aansluiting op het fietsroutenetwerk opgenomen in de plannen en geven de bereikbaarheid van onze gemeente hiermee een enorme stimulans. Ook de Groen Groeit Mee waarde ‘de gezonde mens’ (zie Handreiking Nieuwe Woongebieden, pagina 16) wordt op die manier verder gestimuleerd.”
Een ander voorbeeld is het ’ommetje’ dat de gemeente Montfoort op verzoek van veel bewoners al in de plannen had opgenomen. Omdat een groot deel van de omgeving uit weilanden bestaat, zou dit ommetje, ofwel ‘klompenpad’, deels over het land van agrariërs heen moeten gaan. Dit vereist een goede afstemming over het onderhoud van het pad, een financiële vergoeding voor de agrariër en het toelaten van honden. Als onderdeel van een ander project binnen de gemeente werden al gesprekken gevoerd met agrariërs, waarin ook de mogelijkheid van het ommetje aan de orde kwam. Naar aanleiding van de samenwerking met Groen Groeit Mee is ook verbinding gezocht met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Daar zijn plannen om de oevers van de Hollandsche IJssel natuurvriendelijk te maken, wat kansen biedt om het ommetje verder uit te breiden.
Christiaan: “Om de aan te leggen wandelpaden nog aantrekkelijker te maken, willen we een aantal bankjes plaatsen. Vanuit bewoners was hier ook al om gevraagd. De mogelijkheid vanuit de provincie om financieel bij te dragen aan deze bankjes, maakte het voor ons veel makkelijker om dit voor te stellen en op te nemen in het bestemmingsplan. Daarnaast worden er straks allerlei kleine landschappelijke elementen geplaatst, die het landschap beter beleefbaar en natuurlijker maken. Denk aan heggen en struiken, liggende boomstammen en bloemrijke bermen. Ook is gekeken naar mogelijkheden om in de toekomst een verbindingsweg naar één van de plangebieden beter toegankelijk te maken voor fietsers. En er zijn ideeën om de weg voor auto’s één-richtingsverkeer of autoluw te maken.”
Het zijn kleine dingen die je gewoon moet doen
“Het zijn vaak helemaal geen spannende dingen,” vertelt Anne-Mette, “maar je ziet dat er bij gebiedsontwikkelingen tal van wensen en eisen spelen. Denk aan woningbouw, budget, geluid, bodem, mobiliteit en tijdsdruk. Groen en water zouden de basis moeten vormen voor nieuwe bouwontwikkelingen om te voldoen aan klimaatadaptatie, stimuleren van de biodiversiteit en goed watermanagement. Dat zie je ook terug in het landelijk beleid ‘Water en bodem sturend’ bij ruimtelijke keuzes. Bij de gemeente Montfoort hadden ze hier voldoende aandacht aan gegeven binnen de te ontwikkelen gebieden en hebben ze stappen gezet om dit ook in de directe omgeving van het plan meer mee te nemen. Ik denk dat dit komt doordat ze zelf die groene waarden van biodiversiteit, beleefbaarheid, ruimte voor water, cultuurhistorie en landschap heel erg ondersteunen. Wij hebben ze kunnen helpen met praktische tips en voorbeelden, maar ze hebben zelf hun plannen geoptimaliseerd. En dat in een kort tijdsbestek van ongeveer drie weken.”
Deze video wordt niet weergegeven, omdat u nog geen toestemming heeft gegeven om cookies te plaatsen. Accepteer cookies en herlaadt deze pagina om de video te bekijken of bekijk deze op https://youtu.be/kqRMXNnqDx0.
Indien u cookies eerder hebt geweigerd, kunt u deze alsnog accepteren via de pagina Cookies.
Aanstekelijk enthousiasme van het Groen Groeit Mee team
Met name het enthousiasme en de ervaring van het Groen Groeit Mee team werkten aanstekelijk voor Christiaan en zijn collega’s. “Door de gesprekken ga je inzien dat Groen Groeit Mee veel waarde kan toevoegen aan de omgeving van je nieuwbouwprojecten. Anne-Mette kwam met leuke inspirerende ideeën, waardoor er nu een hele lijst aan projecten ligt die we gefaseerd gaan aanpakken. Vaak zijn we hierbij afhankelijk van andere partijen en dat maakt het soms best ingewikkeld om het geheel aan elkaar te knopen. Zo zijn we bij de oevers van de Hollandsche IJssel afhankelijk van het waterschap en bij het fietspad van de ontwikkeling van het zonnepark. Ik denk dat daar in de Handreiking van Groen Groeit Mee nog wel meer aandacht aan kan worden besteed. Wanneer je groenontwikkeling ver buiten de plangrenzen aan een ontwikkeling koppelt, maak je het project afhankelijk van externe ontwikkelingen en dat voelt niet altijd prettig.”
Anne-Mette herkent deze spagaat van de gemeente en benadrukt dat het er vooral om gaat dat je bij ruimtelijke ontwikkelingen breder kijkt dan je eigen projectgebied. “Als je Groen Groeit Mee van het begin af aan in je plannen meeneemt, kan je samen op zoek gaan naar budgetten die bij verschillende doelen horen. De provincie ondersteunt hierin met de Bekostigings- en Financieringsstrategie Groen Groeit Mee en is concreet bezig om een Groenfonds op te richten voor groenprojecten met waarde op meerdere aspecten tegelijk. Ook als je al enige tijd onderweg bent, zijn er genoeg maatregelen te bedenken, die groen en recreatie met woningbouw mee kunnen laten liften. Zo bleek in dit traject dat de medewerker van recreatie alleen zijdelings betrokken was bij de nieuwbouwplannen, terwijl hij hele goede ideeën had voor water, natuur en recreatie. Het was de kunst om die in de woningbouwplannen te integreren en dat is goed gelukt.”
Blijf aandacht besteden aan Groen Groeit Mee, ook als de nieuwbouw gerealiseerd is
Voor de toekomst van De Bleek en Rapijnen blijft het zaak om groen, recreatie en water bij stedelijke ontwikkelingen mee te blijven nemen. Oók als de nieuwbouw gerealiseerd is. “Er was nu te weinig tijd om nieuwe grootschalige gebieden voor groen, natuur en recreatie in de regio mee te nemen, maar daar zijn in de toekomst misschien wel kansen voor,” aldus Anne-Mette. “Ook bij het beheer van bestaande projecten moet steeds opnieuw naar het belang voor mens en natuur gekeken worden.” Christiaan voegt daaraan toe dat het contact met agrariërs een aandachtspunt blijft: “Hier liggen veel kansen op het gebied van wandelpaden, fietspaden, recreatie, boomgaarden en natuur.”
Laat groen volwaardig meegroeien, in welke fase het project zich ook bevindt
“Pak Groen Groeit Mee echt in een vroegtijdig stadium op,” is het advies van Christiaan aan andere gemeenten. “Dan wordt het geen verplichting, maar een grote kans om vanuit de gemeente kwaliteit aan de omgeving toe te voegen. Ook als je al verder bent in je project, kijkt het team van Groen Groeit Mee heel pragmatisch mee naar de mogelijkheden.” Anne-Mette sluit zich hierbij aan en roept op om breder te kijken dan je eigen ‘plot’. “Je hebt een opgave binnen jouw eigen ‘vierkantje’, maar je project is pas geslaagd als de mensen, dieren, water en natuur eruit kunnen,” besluit ze. “In de gemeente Montfoort hebben ze in korte tijd een aantal extra stappen gezet, waardoor mensen daar nog fijner zullen wonen, werken en leven. Dat is toch waar je het uiteindelijk voor doet!”
Contact
Wil je meer weten over hoe gemeente Montfoort aan de slag ging met de Handreiking Nieuwe Woongebieden van Groen Groeit Mee? Neem dan contact op met:
Gemeente Montfoort
Cluster Ruimtelijke Ordening
ro@montfoort.nl
