Om de ambitie van Groen Groeit Mee in de praktijk te toetsen, doen we ervaring op in vier voorbeeldgebieden. De Gekanaliseerde Hollandsche IJssel is er één van. Eric Spithoven is namens HDSR gebiedscoördinator van dit voorbeeldgebied. “Er zitten heel veel opgaven in dit gebied. Als je die samen kunt oppakken, dan kan 1+1 wel 8 worden.”
Provincie Utrecht, gemeente IJsselstein, Staatsbosbeheer en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) geven in dit gebied met oog voor elkaars belangen ruimte aan mensen, water, biodiversiteit en duurzame energie. Eric: “Het verleggen van de kering aan de zuidoever is de katalysator van het geheel. Het vrijkomende gebied willen we ontwikkelen tot een overstroombaar waterrijk natuurbos en stroomdalnatuur. Zo vergroten we de waterveiligheid en waterbeschikbaarheid en koppelen we het gebied aan meer recreatiemogelijkheden door het aanleggen van wandel- en fietspaden en zwemgelegenheid. Aan de noordzijde willen we mogelijkheden bieden voor natuurinclusieve ontwikkelingen zoals flexwoningen, extensieve landbouw, lokale voedselinitiatieven, recreatie en duurzame energieopwekking. Randvoorwaarde is dat zoveel mogelijk aaneengesloten groenblauwe zones worden verbonden met het groen en blauw in de omgeving en de aangrenzende woongebieden in IJsselstein, Nieuwegein en Utrecht.”
Als waterschap aan het roer durven zitten
“De reden dat HDSR in dit voorbeeldgebied het voortouw neemt is logisch”, vertelt Eric. “Er ligt een concrete opgave om de zuidelijke kering te verleggen. Die voldoet niet meer aan de huidige normen gezien de klimaatveranderingen en de stijging van het oppervlaktewater. Bovendien worden water en bodem steeds meer sturend in gebiedsontwikkelingen. Dan moeten we als waterschap aan het roer durven zitten, ook al is deze manier van samen kijken naar kansen in het gebied voor HDSR vrij nieuw.”
Er ontstaat ruimte voor koppelkansen
Er zijn twee keringen in het gebied. De kering direct aan de IJssel moet op sommige plekken verhoogd worden om te voldoen aan de normen. Meer landinwaarts ligt de een oudere kering, met een fietspad erop. Het plan is om van die oude kering weer de hoofdkering te maken. Dat biedt mooie koppelkansen voor het gebied, licht Eric toe. “Er ontstaat ruimte voor extra waterberging, extra bos en natuurvriendelijk oevers, om maar een paar voorbeelden te noemen.”
De tekst gaat verder onder de foto
Samenwerken betekent je aanpassen
Het zinvol benutten van die ruimte, vraagt om een goede samenwerking tussen alle betrokken partijen. En daar is Eric heel tevreden over. “We werken samen, met begrip voor elkaars opgave(n) en planningen. En dat is natuurlijk een uitdaging: want het kan dus ook betekenen dat een van de partijen de planning wat moet aanpassen voor het grotere geheel. Om een voorbeeld te noemen: als HDSR parkeren we de ontwikkeling van natuurvriendelijke oevers om te voorkomen dat we kansen missen. Door het juiste moment te kiezen, kunnen we die ontwikkeling doen in samenspraak met andere opgaven. Zoals bijvoorbeeld een stuk bos.”
Hoe gaan we dit betalen?
De opgaven in het gebied zijn in kaart gebracht. “Maar dat is slechts één deel van het plan van aanpak voor dit voorbeeldgebied”, benadrukt Eric. “We werken nu aan de financieringsstrategie: Hoe gaan we deze gebiedsontwikkelingen betalen? Dat vraagt om een inventarisatie van de subsidiemogelijkheden, eigen middelen, fondsen en co-financieringsmogelijkheden. Als dat plaatje compleet is, weten we waar de gaten zitten en kunnen we starten met het dichten ervan.”
Ook de jachthaven en het caravanpark aan tafel
Een ander aandachtspunt van Eric is het participatie- en communicatietraject. “Ik vind het heel belangrijk dat we uiteindelijk álle belanghebbende partijen aan tafel hebben. Provincie Utrecht, gemeente IJsselstein en Staatsbosbeheer zijn al onze samenwerkingspartners in de projectgroep. En gemeenten Utrecht en Nieuwegein zitten ook aan tafel. Maar er ontbreken nu nog partijen die je daar wel wilt hebben. Jachthaven Marnemoende en Caravanpark de Voormolen bijvoorbeeld, vanwege hun recreatiewensen en -kansen. En natuurlijk ook particuliere grondeigenaren vanwege de agrarische bedrijven in het gebied.”
De projectgroep werkt de komende tijd verder aan het plan van aanpak. Eric: "We streven ernaar om het plan in het eerste kwartaal van 2023 vast te laten stellen door een nog op te richten stuurgroep. In de winter van 2024 kunnen we dan van start met de uitvoering."
De tekst gaat verder onder de foto
Wat heeft de mens eraan?
Anders dan veel van zijn collega’s bij HDSR is Eric Spithoven geen ecoloog of hydroloog. Toch zit hij als sociaal geograaf bij het waterschap graag ‘aan de waterkant’ om partijen te verbinden en processen te begeleiden bij ingrepen in de leefomgeving. Eric zoekt daarbij steeds weer de koppeling tussen het sociale en fysieke domein. “Wat heeft de mens eraan? Die vraag intrigeert me altijd.”
Een bijdrage aan gezondheid en welzijn in brede zin
Juist het stukje recreatie in het Groen Groeit Mee verhaal spreekt hem daarom aan. “Als groen en blauw moet meegroeien met stedelijke ontwikkeling, dan hoort recreatie er echt bij. Je kunt niet zeggen: we leggen natuurgebieden aan waar niemand mag komen. Het moet juist de verbinding zijn met de omgeving. Het moet een uitvalsbasis, een ontspanningsplek zijn voor inwoners. Ons voorbeeldgebied bevindt zich dan wel op het grondgebied van IJsselstein, maar we zoeken natuurlijk ook de verbinding met Nieuwegein en Utrecht. En ja, daarin moeten we steeds op zoek naar balans: als je streeft naar natuurrecreatie, dan moet het geen ‘regionaal pretpark’ worden. Want we willen dat inwoners straks in het Hollands IJsselgebied nog fijner kunnen wandelen, fietsen en ontspannen. We willen dat het bijdraagt aan gezondheid en welzijn in brede zin.”
Contact
Wil je meer weten over voorbeeldgebied de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel? Neem contact op met:
Eric Spithoven
06 2042 2086
Eric.Spithoven@hdsr.nl
